گچ ساختمانى از پختن و آسیاب کردن سنگ گچ به دست مىآید. سنگ گچ کانى کلسیم دارى (کلسیم سولفات آب دار) است که در طبیعت، به وفور و تقریباً در تمام نقاط ایران یافت مىشود. سنگ گچ از سنگهاى رسوبى با درجهى سختى ٢ است که به دلیل میل ترکیبى شدید به طور خالص یافت نمىشود و بیشتر به صورت مخلوط با آهک و خاک رس یا ترکیب با کربن یا اکسیدهاى آهن یافت مىشود. سنگ گچهاى خالص سفید رنگاند.
فرآورى گچ
فرآورى یا پخت گچ، تبخیر همهى آب شیمیایى یا بخشى از آب شیمیایى کلسیم سولفات آبدار است. سنگ گچ در گرماى کم پخته مىشود و جنس آن به گرماى پختنش بستگى دارد. فعل و انفعالات پخت گچ در کوره به شرح زیر است.
آب شیمیایى سنگ گچ از ۱۰۷ درجه سانتیگراد به بالا کم کم تبخیر مىشود و در گرماى ۱۸۰ درجه به کلسیم سولفات با ۰/۵ مولکول آب تبدیل مىشود. گرد گچ معمولى به سرعت با آب ترکیب مىشود و تاب آن از تاب سنگ گچ کمتر است.
اگر گرماى آن به ۳۰۰ درجه سانتیگراد گچ خشک یا تشنه یعنى کلسیم سولفات بدون آب شیمیایى به دست میآید. گرد این گچ به اندازهاى میل ترکیب با آب دارد که بخار هوا را مىگیرد و به سنگ گچ تبدیل مىشود.
سنگ گچ در دماى ۳۲۰ – ۳۰۰ درجه سانتیگراد مىسوزد و میل به ترکیب با آب را از دست مىدهد. براى آن که پودرش با آب ترکیب شود زاج سفید یا سولفات روى یا سدیم سولفات به میزان نیم تا دو درصد وزنش به آن مىزنند یا گرد گچ، گرد آهک یا گرد سیمان به میزان سه تا پنج درصد وزنش به آن اضافه مىکنند.
انواع کورههاى گچ پزى
کورههاى چاهى یا تنورهاى
این نوع کورهها قدیمىترین نوع کورههاى گچ پزى محسوب مىشوند. سنگ گچ را در آن مىچینند و تون کوره را آتش مىکنند تا گچ بپزد. به دلیل این که حرارت کوره قابل کنترل نیست، همه نوع گچ ساختمانى از معمولى تا تشنه (انیدریت)، سوخته و سنگ گچ تجزیه شده در آن یافت مىشود.